प्रदुषणया समस्याय् तक्यंगु भारतीय राजधानी न्हू दिल्लीइ छवाया नितिं ब्वनेकु बन्द याःगु दु ।

अथेहे निर्माण क्षेत्रय् नं ४न्हू ज्या बन्द याःगु दु । न्हू दिल्लीया मूख्यमन्त्री अरविन्द केरजरीवालं तच्वगु प्रदुषणया लिच्वः मस्तयेत लाके मबिइत ब्वनेकु क्षेत्र बन्द यानागु धासें प्रदुषण लकडाउन यायेगु विषयलय् नं सहलह जुयाच्वंगु धयादीगु दु ।

सरकारी ज्याकुत नं छेँपाखें हे न्ह्याकेत धाःगु दुसा निजी ब्यापारिक क्षेत्रयात नं फचिं फत्तले छेँपाखें न्ह्याकेत धाःगु दु । कार्खाना व सवारी ज्वलंपाखें ब्वलंगु कुँ लिसें कृषि क्षेत्रं ब्वलंगु प्रदुषणं दिल्लीया सर्ग त्वपूगु दु ।

दँय्दसं हिउँदय् थुगु झ्व अप्वइगु याःगु दु । शनिबाः भारतीय सर्वोच्च अदालतं प्रदुषण नियन्त्रणया नितिं लकडाउन यायेत नं सरकारयात छ्याता बिउगु दु । सर्वोच्च अदालतया छ्यातालय् सहलह जुयाच्वंगु धका मूख्यमन्त्री केजरीवालं थ्वयान्ह्यः गबलें नं प्रदुषण लकडाउन मजूगुलं सरोकारवालातय्लिसेया सहलहलिपा निर्णय कायेगु धयादीगु खः ।

अथेहे भारतीय प्रदुषण नियन्त्रण वोर्डं नं प्रदुषण नियन्त्रणया नितिं कठोर पलाःया नितिं तयार जुइत धाःगु दु । उगु वोर्डं फयेया कमजोर गतिया हुनिनं म्होतिइ नोभेम्बर १८ सिवें न्हापा प्रदुषण म्हो जुइगु संभावना मदूगु धाःगु दु ।

बेलारुस जुया युरोव वनिपिं आप्रवासी पोल्याण्डया सिमानाय् मुंबलय् युरोपेली युनियं बेलारुस विरुद्ध अझ नाकाबन्दी यायेगु शंका ब्वनाच्वंबलय् बेलारुसं युरोपेली देशय् ग्याँस आपूर्ति बन्द यानाबिइगु ख्याच्वः बिउगु दु ।

थीथी देशं बेलारुसय् थ्यंपिं आप्रवासीपिन्त पोल्याण्ड, लिथुआनिया व लाट्भियापाखे छ्वयेत प्रोत्साहित याःगु धाःगु युरोपेली युनियनया द्वपं फयाच्वंगु बेलारुसं ग्यास आपूर्ति बन्द यानाबिइगु धम्की बिउगु खः ।

बेलारुसया राष्ट्रपति अलेक्ज्याण्डर लुकासेन्कों थःपिन्त थप नाकाबन्द तःसा उकिया लिस बिइगु धयादिल । “जिम्सं युरोपयात क्वाउगु बियाच्वनागु दु तर उमिसं ख्याच्वः बियाच्वंगु दु”, जिमिसं ग्याँस बन्द यानाबिल धाःसा छु जुई ? वय्कलं धयादिल ।

युरोपेली देशय् ग्याँसया आपूर्ति मू याना रुसपाखें जुयाच्वंगु दु । तर रुसपाखें युरोप वनेत लँपू धाःसा बेलारुस जुया वनेमा । बेलारुसया ख्याच्वः धुंका युरोपय् ग्याँसया आपूर्तिइ संकट वयेफगु जूगु दु ।

विश्व जलवायु हिउपालय् दक्वःलय् अप्वः भूमिका दूगु अमेरिका व चीनं जलवायु हिउपा संकट ज्यंकेगु नितिं नापं जाना ज्या यायेगु घोषणा याःगु दु ।

सन् २०१५य् फ्रान्सय् जूगु तापमान वृद्धियात १गू फुति ५गू डिग्री सेस्लियस दुने हे तयेगु आज्जु चूलाकेगु नितिं वइगु दशकय् नापं जाना ज्या यायेगु सहमति चीन व अमेरिकां याःगु खः । स्कटल्याण्डया ग्लास्गो शहरय् न्ह्यानाच्वंगु जलवायु हिउपा सम्बन्धि सम्मेलनया झ्वलय् निगू देशं मंका वक्तब्य पिथना थुकथं प्रतिवद्धता न्ह्यथंगु खः । 

उमिसं आज्जु चूलाकेगु नितिं जुइगु कुतःयात निदुगं यायेगु नं धाःगु दु । चीनया वरिष्ठ जलवायु वार्ताकार सिए छेनहुवां पेरिस प्रतिवद्धता व आः जुयाच्वंगु ज्यापहः दथुइ तःधंगु गाः दूगु धइगु खँ निगुलिं पक्षं नालाकाःगु धयादील ।

वयेकया कथं पेरिस प्रतिवद्धताया कार्यान्वयनया नितिं स्यल्लागु कार्ययोजना दयेकेत निगुलिं देशं नापं जाना ज्या याइगु जूगु दु ।

अथेहे अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनया जलवायु सम्बन्धि विशेष दूत जोन केरीं चीनलिसे सहमति अविश्वासया वातावरण क्वपालेगु पलाः जूगु धका थुकिं राष्ट्रसंघीय सम्मेलनयात सुथांलाकुगु प्रतिक्रिया बियादील ।

थुगु हे विषयलय् अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेन व चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङ दथुइ वइगु वालय् भर्चुअल वार्ता जुइफइगु नं न्ह्यथंगु दु । सम्मेलनया झ्वलय् चीन व अमेरिका दथुइ सहमति जुइधुंका राष्ट्रसंघीय महासचिव एन्टोनियो गुटेरसं नं लसता प्वंकादीगु दु ।

हलिंमय् जुयाच्वंगु कार्बन उत्सर्जनय् ४०गू प्रतिशत भूमिका अमेरिका व चीनया दु । तर थुपिं निगू देय् हे आःतक्क जलवायु हिउपाया संकट पनेगु प्रतिवद्धतात कार्यान्वनयय् मू पंगःजुयावःगु दु ।

पोल्याण्डं थःगु सिमानाय् खनेदूगु आप्रवासी समस्याया लिउने रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनया ल्हा दूगु द्वपं बिउगु दु ।

पोल्याण्डया प्रधानमन्त्री म्याट्युज मोरावेज्कीं बेलारुसलिसेया सिमा नाकाय् अवैध आप्रवासीत न्ह्यागुलिइ पुटिनया कसुर न्ह्यथंगु खः । पुटिनलिसे लिक्कसं दूम्ह बेलारुसया राष्ट्रपति अलेक्जेडर लुकासेन्कों आप्रवासीतयेत थःगु देशं पोल्याण्ड जुया युरोपया मेगु देशय् दुहाँवनेत ग्वाकुगु वयेकया द्वपं दु ।

तर थुगु घटनाया मास्टरमाइन्ड धाःसा रुसी राजधानी मस्कोय् दूगु  पोल्याण्डया द्वपं दु । पोल्याण्डलिसेया सिमा नाका बेलारुसय् थ्यंमथ्यं निद्वःम्हसिया ल्याःखय् आप्रवासी आः नं पोल्याण्ड दुहाँवनेगु दाउ पियाच्वंगु दु । पोल्याण्डं धाःसा आप्रवासीया प्रवेश पनेत सिमाय् सेना परिचालन याःगु दु ।

युरोपेली युनियनं बेलारुसय् तःगु प्रतिबन्धया विरोधय् बेलारुसं पोल्याण्ड जुया युरोपया मेगु देशय् दुहाँवनेत आप्रवासीयात लँपू चायेकाबिउगु पोल्याण्ड लिसेंया जःलाखला देय्या द्वपं दु ।

थीथी देशं बेलारुसय् मुंपिं आप्रवासीत युरोप दुहांवनेगु कुतलय् पोल्याण्डया सिमानाय् थ्यंगु दु ।

सिमानाय् द्वलंद्वः आप्रवासीत मुनेधुंकाः पोल्याण्ड सरकारं उमित पनेत सेना परिचालन याःगु दु । पोल्याण्ड सरकारं १२द्वः स्वयां अप्वः सैनिक परिचालन याःगु दुसा बेलारुसलिसेया सिमाना नं बन्द याःगु दु ।

आप्रवासीतय्सं सिमानाय् तःगु काँडेतारया बार त्वाःथलेगु कुतः यानाच्वंगु भिडियो सार्वजनिक जूगु दु । उकथं जबर्जस्ती पोल्याण्ड दुहांवनेत स्वःपिं आप्रवासीइ अप्वः धइथें खाडी व एशियाली देय्या नागरिकत दु । पोल्याण्डं बेलारुसयात आप्रवासीहरुतय्त पोल्याण्ड वनेत प्रोत्साहित याःगु द्वपं नं ब्यूगु दु ।

पोल्याण्ड जक मखसें, लिथुआनिया व लाट्भियां नं बेलारुसयात आप्रवासीतय्त सिमानापाखे छ्वःगु द्वपं ब्यूगु दु । युरोपेली युनियनया नाकाबन्दी फयाच्वंगु बेलारुसया राष्ट्रपति अलेक्ज्यान्डर लुकासेन्कों आप्रवासीतय्त मेगु देय्पाखे छ्वयाच्वंगु द्वपं युरोपेली युनियनं नं ब्युगु दु ।

पोल्याण्डं आप्रवासी व शरणार्थीतय्त पनेत सिमानाय् कडा पलाः ल्ह्वंगुलिं सिमानाय् मुंपिं आप्रवासीतय् सुरक्षाया न्ह्यसः नं दंगु दु । जिरो डिग्रीया ख्वाउँगुलिइ जंगल क्षेत्रय् कैयौं आप्रवासीत अलपत्र जूगु व ख्वाउँयाः कैयौंया ज्यान वनेधुंकूगु अनुमान नं याःगु दु ।

थीथी देय् जुयाः बेलारुस थ्यंपिं आप्रवासीतय्सं सामाजिक सञ्जालमार्फत पुचः दयेकाः पोल्याण्ड दुहांवनेत सिमानापाखे वःगु धाःगु दु ।

उखे, लिथुवानिया सरकारं आप्रवासीत अप्वइगु खनेदुगु धासें सिमा क्षेत्रय् संकटकाल लागू यासें बेलारुसलिसेया सिमानाय् सेना छ्वःगु दु । अथे हे, नाटो गठबन्धनं सिमानाया सुरक्षा यायेत तत्पर दुगु धाःगु दु ।