सहकारी पिडित तयेगु ध्यवा सरकारं लितः बिइगु कुतः यायेमाः
लहनान्युज | चौलागा दशमी ११४४, बैसाख २१ शुक्रवाः
देशय् खु दशक स्वया अप्पो संस्थागत कुतलं न्ह्याः वयाच्वंगु सहकारी ख्यलं देशय् अर्थतन्त्रया छगः थाः कथं कयावया च्वंगु खः । थुगु इलय् देयन्यक करिब ३२ द्धः स्वया अप्पो दुगु सहकारीमध्ये थःत तधःगु धयातःपि सहकारीइ वःगु विचलनया कारण वंगु छु दँनिसे सहकारी ख्यः आः ग्यानापुसे च्वना वःगु दु ।
सहकारी सचालन स्वयेगु खःसा लुँ ज्याइपिनिगु, कृषक ज्या याइपिनिगु, कर्मचारी नाप थीथी पेशा व ब्यवसाययाना थःपिनिगु आर्थिक स्थिति मजबूत यायेगु निति संचालन याःगु खने दु । थ्व हे सतकनिसे सदनतक बहस जुया वयाच्वंगु दु । थःगु छेँ बुँ मिया, सतकय् बँपसः तया, थःगु हि चःति वयेका, थम्हेसिया नया मनया न्हि न्हि सहकारीइ ध्यवा जम्मा यानातःगु ध्यवा कायेमफया थौ कन्ह्यः मनूत दिक्क चानाच्वंगु अवस्था दु ।
थुगु इलय् स्वयेगु खःसा देयन्यक न्यास सः स्वया अप्पा सहकारीइ जुयाच्वंगु अनियमितता, खराब ऋण प्रवाह व आन्तरिक भ्रष्टाचार आकलन याना च्वंगु दु । उगु मध्ये न सङ्घीय सरकारया मातहतय् दर्ता जूगु मध्ये नीगु स्वया अप्पो सहकारी संस्थायात ‘समस्याग्रस्त’ घोषणा याये धुकुगु दु । संचालक तय्स थः यःथे गलत तरिकां ऋण प्रवाह, आर्थिक अनियमितता व सर्वसाधारण तयेत सेयर व बचत याना तःगु ध्यवा यक्को हे थःयःथे म्वामदुगु थासय् छ्यगु कारण न सहकारी संस्था ‘समस्याग्रस्त’ जुइगु धका धायेफु ।
गुलि तक ला अझ धायेगु खःसा सहकारीइ नियम अःखः छम्ह हे मनू निगु स्वगु तक सहकारीइ सञ्चालक जुगु खने दु । समस्याग्रस्त घोषण जुगु उगु सहकारीपाखे करिब १७ अर्ब रुपियाँ अपचलन खने दुगुलि न सञ्चालकया अतिरिक्त नियमनकारी निकाययात न छगु तधःगु न्ह्यसः वयेगु मयागु मखु । थौकन्ह्य सहकारी समस्या वःगु खने दया वयाच्वंगु दु । थथे हे खँ ल्ह्यायेमाःसा ‘हाम्रो नयाँ कृषि सहकारी संस्था’ या सञ्चालकं स्वद्धः स्वया अप्पो बचतकर्तापिनिगु पाखे ११ अर्ब स्वया अप्पो ध्यवा हिनामिना जूगु प्रारम्भिक अनुसन्धानपाखे पिहावःगु दु । अज्यागु हे ल्याखाय् माःसा मेमेगु झींगुगुं सहकारीपाखे प्यंगू अर्ब २५ करोड व मेमेगु सरकारी नापं झींन्ह्यय्गु अर्ब स्वया अप्पो ध्यवा अपचलन जुगु धका भूमि व्यवस्था, सहकारी लिसे गरिबी निवारण मन्त्रालय अन्तर्गतया ‘समस्याग्रस्त सहकारी व्यवस्थापन समिति’ न सार्वजनिक याःगु धलखय् दुथ्याःगु दु । सङ्घीय सरकार मातहतय् मूकं १४५ गु सहकारीमध्ये समस्याग्रस्त धका घोषण यानातःगु नीगु सहकारी संस्थायात जक थुलि अप्पो अनियमितता जुगु धइगु सहकारी थःहे सञ्चालक व थः हे ऋणी जूया सहकारीया ध्यवा अपचलन याना च्वंगु समितिया अनुसन्धानपाखे स्पष्ट खँ सिइदु।
अझ धायेगु खःसा सहकारी दुने सञ्चालकतय्स बचतकर्ता तयेगु ध्यवाय् बेक्वःगु मिखा स्वयेगु मयागु मखु । सहकारी जम्मा जुगु ध्यवा थम्हेसिया याना जक मगा थःगु परिवार तयत तक थः यःथे म्वामदुगु कथं ऋण बिइगु व सहकारी नाप असम्बन्धित ख्यलय् लगानी यागुलि अप्पो थे सरकारीइ समस्या जुगु खनेदु। थुगु इलय् देयन्यक स्वयेगु खःसा झीन्याद्धः स्वया अप्पो सहकारी संस्था उत्पादन, रोजगारी सिर्जना व अर्थोपार्जन नाप स्वाना अर्बौं मल्याक ध्यवाया कारोबार याना वयाच्वंगु खने दु। अज्यागु छगु निगु सहकारीइ म्वामदुगु कथं ध्यवा अपचलन यागुलि न दक्को हे सहकारी ख्यलय् भलसा वनिइगु त्वःतुगु खनेदु। सहकारि ख्यलय् भलसा मदया वना हे राज्यया नीति कथं ज्या जुइमफया हे सहकारि ख्यलय् मनू तयेगुपाखे भलसा काये मफया समस्याग्रस्त जुया वःगु अनुमान याये छिइ ।
सहकारी सञ्चालकपि सहकारि दुने जम्मा जुगु ध्यवा ज्वना बिस्यु वनिइ मयागु न मखु । भूमि व्यवस्था, सहकारी लिसे गरिबी निवारण मन्त्रालयपाखे निस्वंगु ‘समस्याग्रस्त सहकारी व्यवस्थापन समिति’ या छगु रिर्पोट कथं धायेगु खःसा सहकारी दुने जम्मा जुगु ध्यवा ज्वना बिस्यु वंगु व विकृति नियन्त्रणया लागि सक्रियतापूर्वक ज्या न्ह्या वनेमाःगु खः । सेयर दुजः तयेगु मंकाः स्वामित्व व प्रजातान्त्रिक नियन्त्रणपाखे सञ्चालित व्यवसायपाखे थःगु मंकाः आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक लिसे वातावरणीय माःगु पूरा यायेत स्वेच्छिक कथं छप्पा जुइफुपिनिगु मनू तयेगु स्वायत्त सङ्गठन दुसा न नेतृत्वदायी भूमिकाय् दुपिन्स थःगु निजी स्वार्थय् ज्या यानाच्वंगुलि न थथे जुया थौंया अवस्थाय् थ्यःगु धका धाये फु।
थःपिनिगु दुजः तयेगु आर्थिक लिसे सामाजिक हित अनुकूल ज्या यायेमाःगुलि नाफामुखी उद्देश्यं सहकारी चायकेगु, सहकारीया प्राथमिक ज्ञां तक मजुपि, छम्ह निम्हेसिया थः यकः यायेत स्वयेगु एकाधिकार कायम यायेगु, निगु स्वंगुलि सञ्चालक जुइगु, वार्षिक साधारण सभा लिसे लेखापरीक्षणतक मयायेगु थे जाःगु विकृति याना हे सहकारी समस्याग्रस्त जुगु खने दु धका सहकारीविज्ञतयेस धायेगु याः । सहकारी ऐन, २०७४ य् दुगु व्यवस्था कथं मन्त्रालय, सहकारी विभाग व प्रदेशय् सहकारी महाशाखा नापं स्थानीय तहय् सम्बन्धित स्थानीय तह न अनुगमन यायेमाःगु जिम्मेवारी दुगु खःसा न गुलि गुलि ला थज्यागु अवस्थाय् जिम्मेवारी बहन मयागु कारण न सञ्चालक तयेगु मनोमानीं सहकारीइ अपचलन जुगु खनेदुगु खः । सहकारी मुगु ध्यवां संचालक तयेस गाडी, छेँ, बुँ व शेयरय् लगानी याःगु खनेदु । संचालक तयेस अथे याःगु लगानी पाय्छी थासय् मलागुलि थौ सहकारी याःगु अवस्था थथे जुगु खने दु ।
देयन्यक ७४ लाख नागरिक सहकारीइ सम्बद्ध जुगु खनेदु । निश्चय न गरिबी निवारण लिसे जीवनस्तर सुधारया लागि महत्वपूर्ण आधार खः । सरकारं सहकारीप्रतिया भलसा गु न हालतं त्वाः थले मज्यु । सेयर सदस्य तयस नया मनया थःगु जिवन बालाकेगु निति थःगु हि चःति कमे याना सहकारी मूकुगु ध्यवायात छुु न हालतं सरकारं लितः बिइगु कुतः यायेमाः। मनू तयेस भचा भचा जम्मा याना मूकां उगु ध्यवां छगु तधःगु ज्या यायेगु धका मुकेगु याइ । सरकारं उखे पाखे बिचाः याना सहकारी पिडित तयेगु ध्यवा लितः बिइगु निति कुतः यायेमाः । थ्व छगु सरकारया दायित्व न खः ।
