ह्यूपाःया नितिं “अन्तर्राष्ट्रिय मिसा दिवस”
- जुजुमान महर्जन
मिसातय्गु हक अधिकारयात कयाः थनिं थ्यंमथ्यं ग्वीन्यादँ न्ह्यःनिसें हना वयाच्वंगु अन्तराष्ट्रिय मिसा दिवस थौंया अवस्थाय् नं उलि हे सान्दर्भिक व महत्वपूर्ण जुयाच्वंगु दु । विशेष यानाः अल्पविकसित लिसें विकासोन्मुख देशय् मिसातय्त जुयाच्वंगु भेदभावलिसें हिंसायात अन्त यायेगु नितिं नं थुगु दिवस महत्वपूर्ण जुयाच्वंगु दु ।
“परिवर्तनया नितिं साहस यायेनु” धइगु नारा ज्वनाः थुगुसी नारी दिवस हनाच्वंगु दु । खयतला समाजय् न्हापा स्वयां यक्व ह्यूपाः वयेधुंकूगु दु । विशेष यानाः ईया ह्यूपाःया नापनापं मिसापिन्त स्वइगु दृष्टिकोण व सोचय् आपालं ह्यूपाः वःगु खनेदु । अथेखःसां नं ग्रामीण भेगय् स्वयेगु खःसा अझ नं मिसाप्रति यानाच्वंगु व्यवहारय् खास हे ह्यूपाः वःगु खनेमदु ।
हिंसारहित समाज दयेकेफूसा जक राष्ट्रया उन्नति जुइगु खः । भेदभाव व हिंसा मदुगु समाज निर्माण यायेगु अःपूगु खँ मखु । तर थुकिया नितिं उलि हे न्ह्यज्यानाच्वनेमाः । छाय्धाःसा ईया ह्यूपाःया नापनापं हिंसाया प्रकृति नं फरक जुजुं वनाच्वंगु खनेदु । थुकिया नितिं कानूनया नापनापं थुकिया कार्यान्वयन अले दक्कलय् न्हापां मनूतय्गु सोचय् नि ह्यूपाः हयेमाःगु खनेदु ।
नेपाःया संविधान, कानूनय् मिसापिनिगु नितिं यक्व अधिकार बियातःगु खनेदु ।
तर थुकिया सही ढंगं कार्यान्वयन जुयाच्वंगु दु वा मदु धइगु हे महत्वपूर्ण खँ खः । नेपाःया समाज पुरुषप्रधान समाज अर्थात पितृसत्तात्मक समाजया हुनिं नं थुकियात कार्यान्वयन यायेत थाकुयाच्वंगु दुसा मेखे थुकिया सदुपयोग म्हो व दुरुपयोग अप्वः जुयाच्वंगु नं खनेदु । विशेष यानाः मिसापिन्त कानूनकथं बियातःगु अवसरयात आवश्यक ब्यक्तिपिन्सं छ्यलेफयाच्वंगु मदुसा थुकियात कयाः शहरय् च्वंपिं मिसातयसं जक छ्यलाच्वंगु खनेदु ।
मेखे कानून दयेकां जक नं मज्यू, उकिया पहुँचया खँ नं न्ह्यःने वइगु खः । पहुँचया सवालय् धाःसा आःतक नं मिसापिं थ्यनाच्वंगु मदु, वा अनतक थ्यनेफूगु मदु । राजनैतिक, आर्थिक सवालय् स्वयेगु खःसां नं थुकिं स्पष्ट यानाच्वंगु दु । राजनीतिक तहलय् मिसापिनिगु प्रतिनिधित्व मदुगु वा दुसां तसकं म्हो जक जूगु हुनिं नं मिसापिनिगु नितिं कानून दयेकूसां नं उमिगु भावनायात कय्च्यायेफूगु खनेमदु । गुकिंयानाः कानूनं अधिकार बियातःसां नं उकियात कार्यान्वयन यायेत तसकं थाकुयाच्वंगु नं अवस्था ब्वलनाच्वंगु दु ।
खय्तला छुं नं हक अधिकारया खँ ल्हायेबलय् उकियात गुलि सहज कथं उपयोग यायेफइगु खः, व महत्वपूर्ण खः । उकिया नितिं दक्कलय् न्हापां ला सोचय् ह्यूपाः हयेमाःगु खनेदुसा मेखे दयाच्वंगु अधिकारयात सदुपयोग यासें थप अधिकारया नितिं पलाः ल्ह्वनेमाःगु खनेदु । उकिया नितिं हे साहस यायेमाःगु दु । व समाजय् सकारात्मक कथं परिवर्तन हयेगु नितिं साहस यायेमाःगु खनेदु, गुकिंयानाः छगू स्वस्थ राज्य निर्माण यायेगु नितिं मिसा हिंसा मदुगु समाज अझ लैङ्गिक हिंसा मदुगु समाजया निर्माणया नितिं साहस यायेमाःगु दु ।
थुकिया नितिं दक्कलय् न्हापां थः अले छेँजःपाखें हे न्ह्याकेमाःगु दु । थ्व केवल मिसापिनिगु जक मखु, थ्व फुक्क मानव जातियागु कर्तव्य नापनापं दायित्व नं खः ।
