जम्बो मन्त्रीमण्डल व देउवाया नियति
सानुराजा शाक्य
शेरबहादुर देउवाया वर्तमान सरकारया सच्छिन्हु थ्यनेत छन्हु निन्हु जक ल्यं दनि । शेरबहादुर देउवाया थ्व नेपाःया इतिहासय् प्यक्वःगु प्रधानमन्त्रीया अनुभव खः । तर प्रधानमन्त्रीया ज्याया तौरतरीका स्वय्बलय् न्हापा स्वक्वःतक प्रधानमन्त्री जुयाः अनुभव काय्धुंकूम्ह व्यक्तिथें छतिं खनेमदु ।
थः हाकनं छक्वः छाय् प्रधानमन्त्री जुयागु धइगु गुगुं योजना प्रधानमन्त्रीयाके खनेमदु । कांग्रेसया नायः जूगु नातां माओवादी केन्द्रनापया सहमतिकथं न्हापां पुष्पकमल दाहालयात प्रधानमन्त्री दय्काः चैत्र, बैशाखतक पाः बीगु व धुंकाः कांग्रेसया पाः काय्गु सहमति कार्यान्वयन याय्गु नितिं जक थःगु पाः वःगुलिं प्रधानमन्त्री जूगु खःला धइगुकथंया ब्यवहार प्रधानमन्त्रीया खनेदु ।
थःगु पालय् इतिहासय् जनतां सकारात्मककथं लुमंकातइगु कथंया ज्या याना क्यनेगु हुतिहुति नं प्रधानमन्त्री शेरबहादुरयाके खनेमदु । तुलनात्मककथं छुं बांलाःगु ज्या याय्गु हुतिहुति नेकपा एमालेया नायः खड्ग प्रसाद ओली व माओवादी केन्द्रया नायः पुष्पकमल दाहाल प्रधानमन्त्री जूगु इलय् क्यं । शेरबहादुर देउवाया हकय् धाय्गु खःसा बांलाःगु स्वयां बामलाःगु ज्याय् शेरबहादुर देउवा न्ह्यःने खनेदु ।
न्हूगु संविधानकथं केन्द्रया मन्त्रीपरिषद नीन्याम्ह जक दय्केगु धइगु च्वयातःगु दु । तर थुकिया अभ्यास दलतय् नितिं चुनौतिपूर्णकथं जुइगु खःला
धइगु वर्तमान मन्त्रीपरिषद्या ल्याखं शंका याय् थाय् दु । सरकार न्ह्याकेत जम्बो मन्त्रीमण्डल दय्केगु रेकर्डतय्गु सवालय् शेरबहादुर देउवा न्ह्याबलें न्ह्यःने लाः ।
मंसीरय् प्रतिनिधिसभा व प्रदेशसभाया चुनावया घोषणा जुइधुंकूगु अवस्था व संविधान संशोधनया मुद्दा नं तत्कालया नितिं संसदय् अन्त जुइधुंकूगु अवस्थाय् सरकार परिवर्तनया छुं हे संभावना मदु ।
थःगु सरकारया बहुमत तनाः पदच्यूत जुइमालीगु अवस्था नं शेरबहादुर देउवाया मखु । अथेखःसा तबि शेरबहादुर देउवां जम्बो मन्त्रीमण्डल दय्काः अलोकप्रिय लँपु छाय् ल्यल धइगुया औचित्य नं गनं खनेमदु । संविधान संशोधनया पक्षय् स्वब्वः मत हय्गु नितिं खः धकाः स्वय्गु खःसा संविधान संशोधन नं स्वब्वः मत हय् मफयाः संविधान संशोधन नं फेल जुइधुंकल ।
अय्नं शेरबहादुरं मन्त्रीमण्डल बिस्तार यानाः जम्बो दय्कूगु धइगु प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाया भिजन हे मदु धइगु खँ खनेदत । जम्बो मन्त्रीमण्डल दय्केगु सवालय् गुलि प्रधानमन्त्री शेरबहादुर दोषी खः, उतिकं माओवादी केन्द्रया नायः पुष्पकमल दाहाल नं दोषी । सरकारया आयु हे स्वला प्यला स्वयां अप्वः मन्त धइगु सीकसीकं नं कांग्रेस व माओवादी केन्द्रया सभासद्तय्त मन्त्रीपरिषदय् ग्वाःग्वाः मन्त्री व राज्यमन्त्री दय्केगु चाहना धइगु राज्यया धनया दुरुपयोग जक खः ।
सरकारया पक्षय् बल्लागु बहुमत दय्केगु नितिं गबलें गबलें यक्व पार्टीतय्त सरकारय् दुथ्याकाः जम्बो मन्त्रीमण्डल दय्केत स्वइगु । तर वर्तमान प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाया हकय् धाय्गु खःसा कांग्रेस माओवादी जक जाःसां संसदीय बहुमत खाः । तर प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवां यक्व दलतय्त मन्त्री पद बियाः थःगु पक्षय् अत्यधिक बहुमत क्यनेमाःगु बाध्यता मदुसां यक्व दलया सभासद्तय्त मन्त्री इनाजूगु दु ।
मेखे कांग्रेस व माओवादी केनद्रपाखें नं यक्व सभासद्तय्त मन्त्री दय्काः अलोकप्रिय ज्याया निरन्तरता शेरबहादुर देउवां छाय् बिल न्ह्यसः दनाच्वंगु दु । मन्त्रीमण्डल बिस्तार यानाः जम्बो मन्त्रीपरिषद संविधान संशोधनया पक्षय् स्वब्व बहुमत खाकेगु नितिं नं मखु, छाय्कि मन्त्रीमण्डलया बिस्तार संविधान संशोधन धुंकाः जक याःगु खः । मेखे माओवादी केन्द्रया दक्व फुक्व सभासद्तय्त पाब्व लःल्हाय् थें मन्त्री राज्यमन्त्री दय्काः माओवादी केन्द्रया नायः पुष्पकमल दाहालं थःगु थःपिं गुकथं दक्षिणपन्थी धारय् तिब्र गतिं न्ह्याः वनाच्वन धइगु क्यंगु दु ।
अनावश्यक रुपं मन्त्रीमण्डल तःधंगु मदय्केगु सवालय् बरु एमालेया नायः खड्ग प्रसाद ओली बचे जुल । मन्त्री व राज्यमन्त्री यक्व दय्काः देय्या समृद्धि व विकासय् योगदान जूगु इतिहास मदु । प्रधानमन्त्री व मन्त्रीतय्गु कार्यशैली व चिन्तन व परिणाम नं मात्र न्हियांन्हिथंया प्रशासनिक ज्याय् हे जक सीमित जुयाच्वंगु खनेदु । छुं यानाः क्यनेमाः धइगु भावना स्वयां थःगु जीवनय् मन्त्री जूगु अनुभव मुंकेगु नितिं जक ग्वाःग्वाः मन्त्री, राज्यमन्त्री जूवंगु खनेदु ।
प्रधानमन्त्री मन्त्रीतय्सं छुं बांलाःगु ज्या यानाः क्यनेगु आकांक्षा दुसा याय् नं फु धइगु न्हापा न्हापाया छुं छुं मन्त्रीतय्सं क्यंगु नं दु । तर वर्तमान प्रधानमन्त्री व मन्त्रीतय् मात्र मन्त्री छक्वः जुइगु नितिं जक मन्त्री याःगु खःला धइथें च्वं । आयल निगमया भ्रष्टाचारयात कयाः थुलिमछि खँत प्रमाण सहित सावर्जनिक जुयाच्वंगु दु, तर आयल निगम स्वइम्ह आपूर्ति मन्त्रीया धापू आयल निगमया महाप्रवन्धकं भ्रष्टाचार याःगु प्रमाणित जुल धाःसा कारवाही याय् धकाः लिसः बी ।
यदि भ्रष्टाचार याःगु प्रमाणित जूसा मन्त्री नं कारवाही हे याय् म्वालनि तप्यंक कानूनं हे कारवाही याइ नि । तर मन्त्रीतय्सं मस्तय्सं थें न्ववाना जुइ । थ्व प्रधानमन्त्री न्ह्यःया प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालया मन्त्रीपरिषदय् लोडसेडिङ चीकेत ताःलाःम्ह धकाः बय्बय् जूम्ह जलस्रोत मन्त्री जुयादीम्ह जनार्दन शर्मां थौंकन्हय् गृहमन्त्री जुयाच्वंगु दु, तर जलस्रोत मन्त्रालय बांलाक ज्यायात धकाः प्रशंसित जुयादीम्ह गृह मन्त्रालय् चले याःबलय् औसत नतिजा जक खनेदत ।
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाया हे खँ ल्हाय्गु खःसा प्रधानमन्त्री देउवाया भारत भ्रमणया प्रसंग नं वइ । प्रत्येक पटक प्रधानमन्त्री जुयाः भारत भ्रमण याय्धुंकूम्ह देउवाया मचापहः भ्रमण जःछि यक्व हे खनेदत धकाः आलोचित जुल । देउवां समकक्षीनाप जूगु वार्ताय् न्ह्यथना हे च्वनेम्वाःगु संविधान संशोधनया प्रसंग हयाः भविष्यय् संशोधन पास याय्गु खँ तल धकाः आलोचना नं यक्व हे जुल ।
उकिया लिसलय् देउवां भ्रमण झ्वलय् छु न्ववाय्गु, छु न्वमवाय्गु धकाः सुयाके न्यनाः जक न्ववाय्गु धकाः स्पष्टीकरण बीत स्वल । तर छम्ह जिम्मेवार पदय् च्वनाच्वंम्ह व्यक्ति छु न्ववाय्गु, छु मवाय्गु धइगु खँ थःम्हं हे सीकेमाःगु खँ खः । तर प्रधानमन्त्री देउवाया ध्यान भारतं झंगः लानाः उगुंथुगुं खँय् सम्झौता याकी धइगु खँय् जक अपरिपक्व ढंगं सचेत जुया धकाः न्ववागु खँ स्वय्बलय् नेपाःया प्रधानमन्त्रीया क्षमता गुलि दु धइगु थुकिं नं क्यन । थःगु देय्या पक्षय् हीत जुइगु खँय् भारतनाप सम्भैmाता मखु कि थःत भारतं भंmगः लाकाः विवाद ब्वलनीगु सम्भैmाता याकी धइगु खँय् जक च्यूताः खनेदत ।
थुकथं स्वय्बलय् थ्व सरकारपाखें धयातःगु दिनय् चुनाव क्वचाय्के पूmसां गाः । मेगु ज्याया अपेक्षा याय्गु बेकार हे जुइ । उद्घाटन, भ्रमण निरक्षण जक यानाः हे थःगु कार्यकाल सिधय्केगु नियति थ्व सरकारया जुइगु संकेत दु । भ्रष्टाचार, अब्यवस्थालिसें जनतानाप सरोकार दुगु यक्व ज्याय् खनेदुगु समस्यात ज्यंकेगु भिजन ज्वनाः छुं याइ धइगु विश्वास थ्व सरकारपाखें याय्गु बेकार हे जुइ । थःपिन्सं ज्या याय् मफु, निर्वाचन आयोगया आचार संहिताया कारणं ज्या याय् मफुत धकाः थःगु बचाउ यानाः सरकारया मन्त्रीतय्सं न्ववाःसां आश्चर्य मचाःसां ज्यू ।
