सत्ता गठबन्धन जक राजनीति अस्थिर जुगु मखुला ?
नृपेन्द्रलाल श्रेष्ठ | चौलाथ्व नवमी ११४४, बैसाख ५ बुधवाः
देशय् राजनितीइ ह्यूपाः वयेवं संघीय सरकार नापं प्रदेश सरकारय् तक अस्थिर जुगु दु। माओवादी केन्द्रं न्हापा नेपाली कांग्रेस, नेकपा एस, जसपा नाप नागरिक उन्मति पार्टी नाप दयकुलि आः नेकपा एमाले नाप रास्वपा, जसापा, नेकपा समाजवादी नाप मिले जुया सरकार दयकेवं उकिया असर संघीय सरकार गठन यायेत ताः लागु दु। तर प्रदेश सरकार गठन यायेगुलि तसक थाकुगु अवस्थाय् दु।
नेतातयेस न्हापानिसे बिपक्षया बेचय् च्वनिइगु इलय् छगु सत्ताय् वनेगु इलय् मेगु भाय् ल्हायेगु याना च्वंगु दु। थुकियाना न राजनीतिइ अस्थिर खने दयावःगु खनेदु। संघीय सू नाप गठबन्धन जुल प्रदेशय् न व हे पार्टी नाप सरकार दयकेगु अभ्यास जुयाच्वंगु न प्रदेश कमजोर जुया वना च्वंगु खने दु। संघीय सरकारय् ३२ सीट दु पार्टी मेपिन्त न्हिपं दय्का सत्ताय् टिके जुगु दाउगु याना च्वंगु दु सा गण्डकी छम्ह स्वतन्त्र सांसद दिपक मनागें न थथे सत्ताया अभ्यास याना च्वंगु दु।
छगु प्रदेशया सरकार जक मखु न्हयगु हे प्रदेशय् ‘उथलपुथल’ या सिकार जुइमाःगु दु। न्हापा नेकपा एमालेयात याकचा याना न्ह्याका च्वंगु खःसा आः वया नेपाली कांग्रसे याकचा यायेगु जुयाच्वंगु दु। आः विशेषयाना नेपाली कांग्रेसया नेतृत्व याना च्वंगु प्रदेश सरकार विस्थापित जुयाच्वंगु दु। सुदूरपश्चिमय् स्वयेगु खःसा सरकारया कारणं छगु पार्टी व परिवार दथुइ हे ल्वापु जुगु दु। अझ धायेगु खःसा सरकारय् नेतृत्व याना च्वम्ह कार्यकारी प्रमुखं हे थःम्हेसिया हे जि दतले नेपाःया राजनीति ‘उथलपुथलकारी’ घोषणा जुयाच्वंनिइ धाःगु दु। थथे तपिक धायेगु इलय् देशय् दक्को ख्यलय् अस्थिरता व अराजकता जुइ अस्वाभाविक मखु। राजनीति ला झन् उकिया अपवाद जुइ फइ हे मखु।
केन्द्रय् जक हे स्वकः तक गठबन्धन हिइगु दु। संसदीय पद्धतिय् थ्व मजुइ मखु व थज्यागु प्रवृत्ति अस्वाभाविक न मखु। तर, संघय् गठबन्धन हिलेवं हे प्रदेशय् न सरकार हिनिइगु धासा संघीयताया अखः जुगु थे च्वं। छु न प्रदेश् छगु दलया बहुमत दइमखु। सरकार न्ह्याकेत संघ व प्रदेशया संसदय् बहुमत मागु जुगुलि गठबन्धन मदय्क मगाः। अथे जुगुलि प्रदेशय् न संघय् स्वया गठबन्धन याना च्वनिइगुलि राजनीति झन अस्थिर जुइ।
नेपाःया राजनीतिक स्वयेगु खःसा दलया नेता तयेस छु याये मज्यु खः वये याना च्वंगु दु। राज्य सञ्चालन यायेत न्ह्या वनाच्वपि नेता हे अराजकता व अव्यवस्था यायेगुलि न्ह्याः वना च्वंगु दु थुकियाना न धायेफु नेपाःया राजनीति अस्थिर यायेगुलि न्ह्यने वना च्वंगु दु। नेतातय्स प्रदर्शन याना वयाच्वंगु थ्व हे कारण न अराजक अभ्यासया कारण प्रदेश सरकार तक दक्को असफल खने दया वयाच्वंगु खने दु। थ्व हे फलस्वरूप संघीय प्रणाली न खराब खः धका धारणा न ब्वलेगु ज्या समाजय् अप्पोया वया च्वंगु खने दु। देशय् उथलपुथल यायेगु निति संघीयता लागु यागु ला पक्का न खइमखु। राज्यसत्तायात जनताया न्ह्यने यकेत लोकतन्त्र बल्लाकेत देशय् संघीय गणतन्त्र हःगु ख । तर विडम्बना धायेमाः झी थाय् प्रदेश सरकारया नामय् संविधानया मर्मय् निरन्तर प्रहार जुयाच्वंगु दु।
थथे न्ह्यावलय् निरन्तर प्रहार जुया च्वन धाःसा संविधान कमजोर जुया वना थः हे सिइगु अवस्थाय् छन्हु मथ्यनि मखु धका धाये मालेफु। थथे स्वयेगु खःसा तत्कालीन जुजु ज्ञानेन्द्रं थथे मर्मय् प्रहार यागु कारण हे २०४७ सालया संविधान असफल जूगु खः। थज्यागु खँ सिइकेगु स्वया न नेतातय्स उथलपुथलकारी ‘भस्मासुर प्रवृत्ति’ अपने यागुलि आः यागु संविधान य् न सङ्कट वयेफु । जनतां अस्वीकार यागु न्ह्याथे जाःगु व्यवस्था व तसकं बल्लागु धयागु सत्ता न याउक क्वधले फु।
आः थुगु इलय् जनतां दयकूगु संविधानयात थःगु स्वार्थ कथं असफल यायेगु दाउ न संघीयताय् प्रहार याना च्वंगु खनेदु । उकिइ संविधान रक्षा यायेगु निति संघीयताया छवि स्यके मज्यु। संघय् गज्यागु गठबन्धन जुल अथेहे प्रदेशय् न हस्तक्षेप मयायेगु नेता तय्स प्रतिबद्धता क्यने फयेकेमाः । प्रदेश सभाय् दकलय् तधःगु दलया नेतृत्वय् सरकार गठन यायेगु कुतः न्ह्याकाः अस्थिरताया अन्त्य यासे अस्थिता जुयाच्वंगु क्वचायेकेमाः।
संघीयताया मर्म कथं प्रदेश सरकारय् हस्तक्षेप मयासे निश्चित् अभ्यास याना मूल दायित्व नेपाली कांग्रेस व नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले) यान नेतापि उदार जुया न्ह्यावने फयेकेमाः। कांग्रेस व एमाले मिले जुया सरकार चले यायेगु व तधःगु पार्टीयात समर्थन यात धासा हैसियतबिना ‘च्याँखे फइपि’ बिस्तारै चिला व वनिइ। थुकिया फाइला लिपा कांग्रेस व एमालेयात हे जु।
जव तक सत्ता केन्द्रित जुया राजनीति जुया च्वंनिइ। अज्यागु अवस्थाय् न देय् भिकेगु धका सुयागु पाखे न भलसा काये थाय् दइ मखु। न्हापा नेकपा एमालेयात याकचा याना सत्ता स्वार्थय् हालिमुहाली यात। आः नेपाली कांग्रेस छखे तया सत्ता गठबन्धन जुगु दु। थुकिइ संबिधान रक्षा यायेगु नाप संघियता बल्लाकेगु स्वया थःपि गये सत्ताय् तक्येना च्वनिइ जक खनेदु। न संघीय संसदय् बिधेक हयेगु कुतः जुयाच्वंगु दु न प्रदेशय् प्रदेशयात गुकथं न्ह्याकेगु धका थःपिन्त माःगु बिधेयक हयेगु कुत सत्ताय् च्वनिइपिन्स याना च्वंगु दु।
नेतातय्गु छगु हे दाउ धयागु थःपि गयेयाना सरकारय् च्वनिइगु व गुकथं सरकारय् टिके जुयाच्वनिइ जक जुयाच्वंगु जक खनेदु ।
