मिटरब्याजी पीडितत गुवलय् तक येँ वया आन्दोलन याये मालिगु खः
दिलिप शान्ती यज्जु | सिल्लागा पंचमी ११४४, फागुन १७ बिहीवाः
मिटरब्याजी पीडिततय्सं हाकनं छक्वः नेपाःया राजधानी येँ वयाः आन्दोनल यानाच्वंगु दु। खय्त ला थ्व स्वयां न्ह्यः नं मिटरब्याजी पीडिततय्सं आन्दोलन यायेगु जक मखु सरकार नाप सहमति यानाः थःगु आन्दोलन लित काःगु खः। तर सरकार लिसे सम्झौता लागू मजू धासें हाकनं मिटरब्याजी पीडितत आन्दोलनय् कुहां वःगु दु। लिसे सरकारं हाकनं नं पीडिततय्त वार्ताया नितिं आह्वान यायेगुया लिसे वार्ता कमिटी गठन नं याःगु दु। गां गामय् च्वंपिं सर्वसाधारण जनतां थःत समस्या जूगु इलय् माःकथं साहुतय्के त्यासा कायेगु नेपाःया पुलांगु चलन खः। उकथं त्यासा बीगु झ्वलय् छुं मसिउपिं आम सर्वसाधारण नागरिकयात चलाखपिं साहुकारतय्सं थीथी कथं झंगः लायेगु ज्या याइगु जक मखु उमिगु जग्गा जमिन तकं कब्जा याइगु खः। थ्व क्रम आः नं दिउगु मदुनि। छु मसिउपिं सर्वसाधारण जनतां गामय् दुपिं साहुतय्के त्यासा कायेमाःगु छगू कारण धइगु गां गामय् बैंक मदुगुलिं खःसा मेता कारणं धइगु त्यासा कायेगु नितिं पूवंकेमाःगु थीथी नियम कानुनया कारण नं खः धकाः धायेमाःगु अवस्था दु।
आः हे नं आन्दोलन यानाच्वंपिं मिटरब्याज पीडित साहुकारत जक मखुसें नेपाःया थीथी बैंकतय्सं नं थुकथं हे साहुकारतय्सं लुटे याये थें लघुवित्तिय बैंकतय्सं नं लुटे यायेगु क्रम जारी हे जुयाच्वंगु दु । खः नेपाः सरकारया कारणं यानाः हे थथे जुयाच्वंगु खः धकाः धायेत झीसं लिफः स्वयेमाःगु आवश्यकता मदु। पञ्चायत कालय् साहुकारतय्के नेपाःमि जनतां त्यासा कायेत बाध्य खःसा थौं गणतान्त्रिक कालय् नं नेपाःमिपिसं थुकथं साहुकारतय्के त्यासा कायेत छाय् बाध्य जुल धइगु अनुसन्धान जुइमाःगु आवश्यकता थौं जुयाच्वंगु दु।
पञ्चायतकाल लिपा देय्या अर्थतन्त्रय् हिउपाः वल। अझ धायेगु खःसा लगानीया थीथी क्षेत्रय् लगानी यायेगु जक मखु थीथी कथंया वाणिज्य बैक धाये वा कर्मिशियल बैंक चाल। निश्चित रुपं थुकिं लगानीया व्यापकता कः घाल। लगानी अथे धइगु बाणिज्य बैंकतय्त लगानी यायेत चकंगु थाय् नं दत। अले लगानी यायेगु नं शुरु यात । तर थनथाय् लाक्क हे दुन। वाणिज्य बैंकतय्सं लगानी यायेगु झ्वलय् छुं छुं प्रतिशत त्यासा गरिब, निमुखा, कृषि आदि क्षेत्रय् लगानी यायेमाःगु सर्त नेपाल राष्ट्र बैंकं दयेकातःगु दुसां नं वाणिज्य बैंकतय्सं अज्याःगु क्षेत्रय् धाःसा लगानी यानाच्वंगु खनेमदु। बैंक चायेके न्ह्यः नेपाल राष्ट्र बैंकं क्वःछिना सर्तयात वाणिज्य बैंकतय्सं पालना मयायेगु धइगु छगू कथं नियम उल्लंघन खः। अथे धइगु वाणिज्य बैंकतय्सं सरकारयात छगू कथं हाथ्या बियाच्वंगु दुु। वाणिज्य बैंकतय्गु थज्याःगु रवैया विरुद्ध सरकारं बँ पुइकेगु बाहेक मेता ज्या यानाच्वंगु मदु। थ्व छु कारणं जुल धकाः आः सरकारं अनुसन्धान यायेमाःगु आवश्यकता जुयाच्वंगु दु।
सरकारी नियम कथं वाणिज्यं बैंकं लगानी मयात धाःसा छुं प्रतिशत बँ पुइकेगु ज्या सरकार वा नेपाल राष्ट्र बैंकं मयाःगु मखु। वार्षिक रुपय् न्युनतम ध्यबा पुलेगु धइगु वाणिज्य बैंकया नितिं तःधंगु समस्या मखु। तर जनतायात गुगु सेवा बीमाःगु खः अज्याःगु सेवा प्रवाह मयाःगु कारणं यानाः सरकारं पुइकाच्वंगु थ्व बँ पर्याप्त मखु धइगु पुष्टि जूगु जक मखु सरकारया नीति हे गलत खः धइगु खँ नं पुष्टि जुयाच्वंगु दु। बैंकतय्त ट्रायक हयेगु खःसा समग्र रुपं सरकारं बिचाः यायेमाःगु आवश्यकता थौं जुयाच्वंगु दु। दकलय् न्हापां वाणिज्य बैंकतय्सं म्हो जक त्यासा काइपित त्यासा मबीगु नीति चीकेमाः। अथे धइगु सुं नं सर्वसाधारण जनता थःत माःगु इलय् माग कथं त्यासा बीमाःगु बाध्यात्मक व्यवस्था यायेमाः। थौं कन्हय् बैंकतय्सं थौंकन्हय् वाणिज्य बैंक बीगु सीमा म्हो यायेमाः। वाणिज्य बैंकय् म्होतिं नं १० लाख स्वयां म्हो त्यासा मबीगु गुगु प्रावधान दु उकियात चीकेमाः। मेता खँ ८ मिटर लँ मदयेकं छेँ बुँ बह्रः तया त्यासा मबीगु प्रावधान चीकेमाः।
स्वनिगःया पुलांगु बस्तीयात स्वयेगु खःसा ८ मिटर दुगु छेँखा म्हो हे जक दु। अले स्वनिगःया छेँय्या मूल्य धइगु म्होतिं नं करोडं तू तर लँ चीब्या जूगु कारणं यानाः हे त्यासां बन्चित जुइमाःगु अवस्था वयाच्वंगु धइगु वाणिज्य बैंक वा धाये राष्ट्र बैंकया गलत नियमया कारण खः। सर्वसाधारण जनतां बैंकय् त्यासा काये मफयेवं थीकेगु ब्याजदर पुलाः थीथी लघुवित्त, सहकारी वा साहुकारतय्के त्यासा कायेमाःगु अवस्था ब्वलनाच्वंगु दु। गुकिं यानाः सर्वसाधारण जनतां थःगु जीवनस्तर थकायेत थाकुयाच्वंगु दु। अपुक व याउँक बैंकिङ कारोबार याये मखंगु कारणं यानाः हे सहकारीपाखे आकर्षित जूगु खः। तर थौं वयाः देय्या थीथी सहकारी यानाच्वंगु बदमासीया कारणं यानाः आम सर्वसाधारण जनतायात तिबः जुयाच्वंगु सहकारी नं बुलुहुँ बन्द जुइगु अवस्था वयाच्वंगु दु। गुकिं यानाः सर्वसाधारण जनतायात म्हो ध्यबा त्यासा कायेमाःगु अवस्था वल धाःसा त्यासा काये मफइगु अवस्था विद्यमान जुयाच्वंगु दु।
गुकिं यानाः म्हो लगानी यानाः थःगु व्यापार व्यवसाय यानाच्वंपिं सर्वसाधारण जनता थःगु व्यवसायपाखे वन्चित जुइमाःगु अवस्था वयाच्वंगु दु। छखे देशय् बेरोजगारया समस्या अप्वया वनाच्वंगु दु। मेखे थम्हं यायेफइगु ज्यां नं सर्वसाधारण जनतां वन्चित जुइगु धइगु देशय् बेरोजगारी अप्वयाः आपालं मनूत विदेश पलायन जुइत बाध्य जुइगु ज्या जुयाच्वंगु दु। अथेजुयाः आः वयाः सरकारं सर्वसाधारण जनतायात अपुक त्यासा कायेफइ कथं बैंकिङ नीतियात हे पुनरावलोकन यायेमाःगु अवस्था दु। आः नं धायेगु खःसा नेपाःया बैंकिङ प्रणाली तःधंगु व्यापार व्यवसाय यानाच्वंपिनिगिु हे हालिमुहाली जुयाच्वंगु दु।
धाये छम्हुचा मनूतय्गु ल्हातय् देय्या आपालं अर्थतन्त्र लानाच्वंगु दु। अले गबलय् तक थ्व छम्हुचा मनूतय्गु ल्हातय् समग्र अर्थतन्त्र लानाच्वंनी देय्या विकास जुइगु सम्भावना म्हो जक दइ। थःगु हे देशय् रोजगारी यानाः नयेगु वातावरण दयेकेगु ज्या सरकारया खः। थुखेपाखे सरकारं ध्यान बीमफुत धाःसा आः गुकथं आम सर्वसाधारण जनता म्हो ध्यबाया नितिं विदेश पलायन जुइगु गुगु लकस ब्वलनाच्वंगु दु। थ्व मदीगु निश्चित दु।
